मनाच वैभव!

एक व्यापक विश्व डोळ्यासमोर असत. मी ही जाणिवात जगत असतो. निराळच असत ते मनाच वैभव! जगायला लावणार्या त्या दिवसाच शैशव! क्षणभर स्वप्नात डोलून हळूच उठतो. टवकारून बघतो. काहीसे ओळखिचे बोल कानावर पडतात. कोण ती ? काय ते शब्द? मी थांबतो, थबकतो. ओलसर मनात अनेक वलय उठतात. घेवून जातात कोठेतरी एका तळघरात. कालकुट्ट , गर्द, धीर,गंभीर, निशब्द काळोख. स्वतःलाच स्वतःअचा भय वाटावा इतका!..

"कधी मी बंद ,कधी मी नित्य?
कधी चाहुलिंच अनोळखी सत्य,
तो अंधार की मी अंधार?
का आहे हे मानसी अपत्य?"

अरे हां मी कुठे स्पर्श केला? अनेक थैमान चालू झालेत, वट्वाघूळींसारखे अनेकात किन्चाळू लागलेत... विचारांचे कलह...! भय,..भीती...त्रागा...भूक...तहान... एक एक मोजू लागलो आणि क्षणार्धात एक रांगड़ वैभव मला लपेटून घेत ,आपल्या मिठीत गच्च ... आणि मला कुचकरू लागत. मी चिडतो ,ओरडतो ,तोडू पहातो अनपेक्षितपणे आलेली बंधने.. मला नको असतो त्याचा तो वासनी स्पर्श.. त्याच आवेगात एक चपराक ओढून देतो .. त्याच्या कानात उठलेले असतात लाल वळ... माझ्या मनावर! तो लाल रंग गर्द होवू लागाताच क्षणार्धात डोळे उघडतात ..लख्ख होत . डोळ्यांच्या बुबुळावर काळे ठिपके वाढू लागतात. सांगू लागतात, "मी काजळ, ते आत जळालेल्या वैभावाच. कामा येईल तुला डोळ्यात अंजन म्हणून घालायला". डोळ्याच्या किनारयावर थोडी घाण जमू लागते...

"राहू दे मला इथे न जायचे कुठे
मी चालतो जगात ज्या जन्मती प्रेते!
नभात रक्त दाटले
देहात रक्त आटले,
हाडत्या पिंजर्यात,
सर्वस्व माझे फाटले.
रोज पाठ,रोज शाळा,
कोकिळेचा क्रूर गळा!
जाणिवांच्या शंकराला
हाय! पुजती भूते?
राहू दे मला इथे न जायचे कुठे..."

ते काजळ अंजन म्हणून माझ्या डोळ्यात भरून गेल होत, बोटाने डोळ्याच्या किनारयावरचि घाण पुसून टाकतो. तो दिपवणारा प्रकाश आता सवयीचा झालेला असतो. मन शांत झालेल असत आणि ते भावनांचे थैमान पाचोळ्यासारखे शांतपणे जमीनीवर मुकाट पडलेले दिसतात. मी केविलवाण्या नजरेने वर आकाशात बघतो. आकाशातला सूर्य एका भल्या मोठ्या शुन्यासारखा दिसतो... ते मनातल वैभव जाणवेनास होत ,एक रिक्तपणा गदगदून येतो. आसव टचकन डोळ्यात येतात.. ती निघून गेली असते.. ते शब्द पुसून गेलेले असतात.. फ़क्त असत अवती भोवती सांडलेल, दुरवर पसरलेल एक व्यापक विश्व आणि त्यात मी शुन्यासाराखा...

"मी मनाच्या पायथ्याशी थांबलो, झगडलो,
अन मनाच्या वैभावाशी भिडताच उखडलो ,
सावूलयांच्या स्वप्न रात्री मोजता मलाच मी
बेरिजताच शुन्य झाली, पोळलो मी रडलो?"

--भूराम